Obama ve eşcinsel evlilik

İlk özlü sözümüz, iddia odur ki, dünyada bugüne kadar en çok retweetlenen slogan olma rekorunu elinde tutuyor. 58 bin 328 kişi tarafından paylaşılmış, o da tabii sadece tweet sayısı. Facebook ve benzer paylaşım sitelerinde ne kadar dolandığını ise bilemeyeceğiz. Tweeter kullanmayan birisi olarak ben haliyle facebook’da karşılaştım aşağıdaki fotolu versiyonuyla:

Bu kadar popüler olmuş bir slogan için hayli basit bir cümle Obama’nınki. Çoğu popüler slogandaki gibi kısacık bir cümle içinde sizi bir noktadan alıp, bambaşka bir noktaya taşımak gibi iddası, beklenmedik bir çalımı, ters köşeye yatırma girişimi yok. Akılda kalıcı bir cümle formu, bir kelime oyunu, en olmadı bir kafiyesi de bulunmuyor. Kısacası albenisiz, süsüz bir özlü söz bu, o kadar ki, mealini hatırlasak bile, tam olarak cümleyi hatırlalamız mümkün görünmüyor. Epi topu ‘aynı cinsiyete mensup olan çiftler de evlenebilmeli’ demiş Obama.

Biçimsel olarak bir mahareti olmayan bu özlü sözün, içeriğinin de herhangi bir özgünlüğü yok. Kendinden önce binlerce insanın çok daha iyi ifade ettiği bir görüşü dillendiriyor Obama. Daha doğrusu, tam da kendinden önce binlerce kişi çok daha iyi bir şekilde bu görüşü dillendirmiş olduğu için, Obama da altına imzasını atabiliyor. Yani daha bir kere bile retweetlenmeden, orijinal haliyle zaten retweet bu cümle. Hiçbir alabenisi olmaması, bu açıdan değerini yükseltiyor cümlenin; basit sade bir hakikatin dile gelmesi olarak okunmasına katkıda bulunuyor bu sadelik. Lafı dolandırmaya gerek yok, herşey çok açık, aklın yolu bir vs.

Kısacası gerek biçim, gerek içerik açısından bakıldığında altında Obama’nın imzası olmasa, ne özlü söz sayılır, ne slogan olarak kullanılabilir bir söz elimizdeki. Lakin bu blogda sık yer alacağını tahmin ettiğim bir kategorinin temsilcisi olmasını tam da bu özelliği sağlıyor. Sosyal paylaşım sitelerinde dolaşımda olan bir çok özlü söz, sözün maharetinden çok, altındaki imzadan alıyor değerini. Hatta, bu sözleri paylaşıp dolaşıma sokanların, asıl amacının kendi fikirlerine bir ağırlık katmak için, ünlü, iktidar sahibi, saygın, hikmetinden sual olunmaz birilerini kendi adlarına konuşturmak oduğunu söylemek mümkün. Kendi bakış açılarımıza arka çıkacak abiler, kendi düşüncelerimize onay damgası vuracak merciiler olarak kullandığımız türde özlü sözler bunlar. İmzası, sözünden önde, ‘hamili kart ruh ikizimdir’ demeye teşne sloganlar. ‘Hani yıllar önce dediydim de alay ettiydin, bak koskoca Amerikan Başkanı da aynı şeyi söylüyor, nasılmış’tan, ‘savunduğum bakış açısı sekter, aykırı, ayrıksı, hayali, gerçeklerden kopuk değildir, sizin iddia ettiğiniz gibi olmayacak duaya amin demiyorum, arkamda kapı gibi alıntım var’a uzanan motivasyonlarla dolanıyor bu sözler sanal alemde.

Ve benim müdahalem tam bu noktada geliyor. Söz sanal alemde dolanmaya başladıysa, Obama bu sözün altına imzasını attıysa, bir de bu denli popüler olduysa, zaten çoooktan genelgeçer ve egemen bir ideolojinin sözü olmuş demektir. Önemli bu nokta, biraz detaylandırmam gerek. Bu sözü kafasını sallayarak, retweetleyerek, 'like' ederek okuyanların farkına bile varmadan kabul ettikleri varsayımlar arasında şunlar yer alıyor: a) evlilik bir haktır, handiyse insan hakkıdır, herhangi birini bu haktan mahrum bırakmak insan hakları ihalidir. Evliliğin hak olmaktan başka birşekilde tanımlanabileceği düşünlemez bile. Ne bileyim misal ben, ‘evlilik bir toplumsal kontrol mekanizmasıdır, eşcinselleri evlendirmek değil heteroseksüelleri evlilik kurumundan kurtarmak gerekir’ desem, herhalde ne dediğim bile anlaşılmaz. En iyi ihtimalle şaka yaptığım falan sanılır. b) Evlilik hakkı her eşcinselin ulaşmak istediği bir mutlu Hollywood sonudur. Eşcinsellerin hayattaki tek derdi, tek tasası, tek eksiği evlilik hakkıdır. Evlilik hakkını kazanmak eşcinsellerin eşitlik mücadelesinin zirvesidir. 'Eh artık Obama da bu sözü ettiğine göre, bir daha eşcinsellerden herhangi bir talep duymayız herhalde.' c) Evlilik bir haklar paketidir, evlilik hakıyla birlikte eşcinsel sevgiliniz hastaneye düştüğünde ona refakat edebilecek, ona miras bırakabileceksiniz vs. Kimse bu hakların neden evliliğe bağlı olduğunu sorgulamayı akıl etmez, evlilik hakkıyla tümünü birden talip olup, elde etmek daha kolaydır zira. d) Eşcinseller çiftler halinde varolurlar, çift demek hayat boyu aynı çatı altında tekeşli yaşamak ve çocuk yetiştirmek demektir. Tüm heteroseksüeller gibi eşcinseller de, bundan daha mutluluk verici, tatmin edici bir hayat düşünemezler.

Bir saniye, ben ironik hatta düpedüz sarkastik olmaya başladım. Ve bu üsluplar, slogandan daha uzun bir metinde tamamen yanlış anlaşılmanıza neden olabilirler. 

Bu blogda eşcinsellik haklarıyla ilgili sloganlara bol bol yer verilecek. Daha doğrusu lgbtt haklarıyla ilgili sloganlara, zira ben hem lezbiyenim, hem eşcinsel bir çevrede yaşıyorum, hem de akademisyen olarak ilgi alanlarımın içinde queer teori yer alıyor. Yani hem bu sloganlar kişisel olarak bana dokunuyor, hem daha çok karşılaşma imkanım oluyor hem de, profesyonel olarak ilgimi çekiyorlar. Ve malesef, lgbtt sloganları arasında son zamanlarda evlilikle ilgili olanlar aslan payını alıyorlar. O yüzden bu konuya her veçhesiyle tekrar döneceğimi umuyorum.

Dolayısıyla şimdilik, Obama’nın sloganına kendi sloganımla cevap vermekle yetineceğim. Cevabım sadece Obama’ya değil tabii, onu kendi adına konuşturan yani, evlilik hakkını eşcinsel haklarının zirvesi sayan eşcinsellere ve bu görüşü benimseyerek ne kadar da homofobiden azade olduğunu kanıtladığını zanneden heteroseksüellere ve herşeyden önce, evlilik kurumuna eleştirel mesafeden bakmayı beceremeyen, onu romantize eden hatta doğallaştıran herkeze. Ama Obama’ya da, zira Obama’nın derdi eşcinsellere hak vermek değil, bu vesileyle evlilik kurumunun iktidar alanını genişletmek, bu kurumun evrenselliğini pekiştirmek, özel hayatın devlet tarafından düzenlenmesinin en köklü mekanizmasının çarklarını yağlamak.

Bu sloganı, ellerimle yazdım, boyadım, fotoğrafladım. Yani sözün özlülüğünü, arkasında durmaya harcadığım zamanla telafi etmeye çalıştım. Artık bu sloganı bozmak da size kalmış:

‘Pink washing’ kavramını anlatmak uzun iş, sadece Türkçe bir karşılık uydurmakla olacak iş de değil. O yüzden İnglizce bilmeyen ve bu mevzuulara aşina olmayanlar için sloganın Türkçe meali, aşağı yukarı şöyle birşey:

Eşcinselliği, evlilik kurumunu temize çıkartmak için kullanmaktan vazgeçin.